Η ρίγανη στη διατροφή των αγροτικών ζώων και η Καλλιέργεια

Η ρίγανη στη διατροφή των αγροτικών ζώων και η Καλλιέργεια

Ρίγανη, Origanum vulgare subsp. hirtum

οικογένεια Labiatae

Πολυετής πόα, με βλαστούς που γρήγορα ξυλοποιούνται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στην αυτοφυή μορφή αποξηραίνεται. Ύψος 50-80 cm, άνθη σε ταξιανθίες, ανθίζει Ιούλιο – Αύγουστο.

Το είδος Origanum vulgare subsp. hirtum, αυτοφυές στην Ελλάδα, δίνει την καλύτερη ποιότητα αιθέριων ελαίων.

Τρόπος αναπαραγωγής :

Συνιστάται αγενής αναπαραγωγή με μοσχεύματα μαλακού ξύλου – κορυφής. Πολλαπλασιασμός με σπόρο δημιουργεί ανομοιομορφία φυτικού υλικού, κατά συνέπεια υποβάθμιση παραγωγής. Υπόστρωμα ριζοβολίας μίγμα τύρφης (τύπου KTS1): περλίτη (1:3). Χρήση ορμόνης ριζοβολίας 1000 ppm IBA δίνει ομοιόμορφα ανεπτυγμένο ριζικό σύστημα και συγχρονισμό ριζοβολίας. Διάρκεια ριζοβολίας 15 ημέρες.

Τρόπος καλλιέργειας :

Προετοιμασία εδάφους στον αγρό : Βαθύ όργωμα τη διάρκεια του καλοκαιριού. Βασική λίπανση με N-P-K 6-8-7 μονάδες το στρέμμα. Για βιολογικές καλλιέργειες μπορεί να χρησιμοποιηθεί καλά χωνεμένη κοπριά ή σκευάσματα εγκεκριμένα για βιολογικές καλλιέργειες. Ψιλοχωμάτισμα θα πρέπει να προηγηθεί της φύτευσης.

Εποχή – πυκνότητα φύτευσης : Μέσα φθινοπώρου, μετά τις πρώτες βροχές. Εναλλακτικά αρχές άνοιξης. Πυκνότητα φύτευσης 3.500 - 4.500 φυτά το στρέμμα (0,70 m Χ 0,30 m). Οι αποστάσεις μεταξύ των γραμμών καθορίζονται από τα καλλιεργητικά εργαλεία των παραγωγών και από το αν επιδιώκεται ή όχι κάλυψη όλου του αγροτεμαχίου.

Εδαφικές απατήσεις - Λίπανση : Προτιμά εύρος pH 6,5 - 7,5 αλλά γενικά προσαρμόζεται καλά σε ποικίλα εδάφη. Λίπανση με σύνθετο λίπασμα Ν-Ρ-Κ 20-20-20 πριν την έναρξη της βλάστησης έχει ευνοϊκή επίδραση στην παραγωγή. 

Σε περίπτωση βιολογικής καλλιέργειας χρησιμοποιείται κοπριά ή σκευάσματα εγκεκριμένα για βιολογική καλλιέργεια.

 Άρδευση : Είναι δυνατόν να καλλιεργηθεί και ξηρική. Σε περίοδο ανομβρίας η άρδευση συντελεί σε μεγαλύτερες ταξιανθίες συνεπώς αυξημένη παραγωγή.

Εχθροί - Ασθένειες : Ανθεκτικό φυτό γενικά. Σε βαριά εδάφη μπορούν να παρουσιαστούν προβλήματα από σηψιριζίες.

Συγκομιδή - Ξήρανση : Συγκομίζεται στο τέλος της ανθοφορίας τον μήνα Ιούλιο.

Ύψος κοπής 5-8 cm. Υπάρχει περίπτωση δεύτερης συγκομιδής, μικρότερης σε απόδοση, σε μέρη με ζεστό φθινόπωρο σε ποτιστικά αγροτεμάχια. Η ξήρανση θα πρέπει να γίνεται σε σκιερό μέρος, όχι πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Ξήρανση στο χωράφι έχει ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση της ποιότητας.

Απόδοση - Παραγόμενη βιομάζα : Περίπου 1.500 – 1.900 kg/στρ ξηρής βιομάζας. Η διάρκεια Origanum vulgare subsp. hirtum (ρίγανη) της καλλιέργειας φτάνει τα 10-12 χρόνια. Σε πλήρη απόδοση από τον δεύτερο χρόνο.

Η περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο κυμαίνεται από 4-7 % ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και την εποχή συγκομιδής. Τα κύρια συστατικά του αιθέριου ελαίου είναι καρβακρόλη, π-κυμένιο και γ-τερπινένιο.

Το αιθέριο έλαιο ρίγανης παρουσιάζει ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση.

Η ρίγανη στη διατροφή των αγροτικών ζώων

Πουλερικά: Χρήση ρίγανης ή αιθέριου ελαίου ρίγανης στα σιτηρέσια κρεοπαραγωγών ορνιθίων:

·                                 Bελτίωσε το ρυθμό ανάπτυξης, το τελικό σωματικό βάρος και την εκμετάλλευση τροφής των πουλιών.

·                                 Eίχε αποτέλεσμα παραπλήσιο με το αυξητικό αντιβιοτικό Flavomycin.

·                                 Yποκατέστησε επιτυχώς το Sacox.

Πρόβατα και αρνιά : Χρήση ρίγανης ή ριγανέλαιου στην τροφή προβάτων δεν επηρέασε στην εκμετάλλευση τροφής και το ύψος γαλακτοπαραγωγής σε σύγκριση με μάρτυρες που έλαβαν ξηρό χόρτο μηδικής και μείγμα συμπυκνωμένων τροφών.

Χοιρομητέρες και χοιρίδια : Προσθήκη ρίγανης ή αιθέριου ελαίου ρίγανης στα σιτηρέσια εγκύων-θηλαζουσών χοίρων σε ποσοστά 5g/kg, 10g/kg ή 300mg/kg τροφής, αντίστοιχα:

·                                 Δεν επηρέασε τον αριθμό των γεννηθέντων ζώντων χοιριδίων αλλά συνέβαλε σε αύξηση του αριθμού των απογαλακτιζομένων χοιριδίων.

·                                 Αύξησε το βάρος των χοιριδίων που απογαλακτίσθηκαν.

·                                 Περιόρισε δραστικά τις διάρροιες των χοιριδίων.

·                                 Είχε παραπλήσια αποτελέσματα με την προσθήκη βιταμίνης Ε σε αναλογία 200mg/kg τροφής.

Ποιοτικά χαρακτηριστικά ζωοκομικών προϊόντων :

·                                 Προσθήκη ρίγανης στο σιτηρέσιο ορνιθίων βελτίωσε την οξειδωτική σταθερότητα του σφάγιου.

·                                 Προσθήκη ρίγανης στα σιτηρέσια των προβάτων βελτίωσε την οξειδωτική σταθερότητα του

·                                 σφάγιου των θηλαζόντων αρνιών.

·                                 Αύξησε την περιεκτικότητα του γάλακτος σε τερπένια και άλλα αρωματικά συστατικά.

·                                 Αναπτυγμένα φυτά ρίγανης στον αγρό Πιλοτική καλλιέργεια ρίγανης στο Ν. Φλώρινας

ΡΙΓΑΝΗ

Η ρίγανη είναι πολυετές φυτό και ανήκει στην οικογένεια Lamiaceae στο γένος Οriganum. Από τα τέσσερα διαφορετικά είδη φυτών που αναφέρονται στη ρίγανη, το πιο διαδεδομένο στη χώρα μας είναι το Origanum vulgare spp. hirtum.
Η καλλιέργεια της ρίγανης εντοπίζεται κυρίως στη Μακεδονία, τη Θράκη και τη Θεσσαλία. Σε επίπεδο Ε.Ε., η Ελλάδα και η Γερμανία έχουν τις περισσότερες καλλιεργήσιμες εκτάσεις ρίγανης, με τις κυριότερες χώρες προορισμού των ελληνικών εξαγωγών να είναι οι Η.Π.Α και η Γερμανία. Οιεισαγωγές προέρχονται από την Τουρκία, τη Βουλγαρία και την Αλβανία.

• Χρήσεις

Το αιθέριο έλαιο της ρίγανης και τα συστατικά που το αποτελούν, χρησιμοποιούνται για τις αντιμικροβιακές τους ιδιότητες στη βιομηχανία τροφίμων αυξάνοντας την ικανότητα συντήρησής τους και μειώνοντας την ανάπτυξη του αντίστοιχου μικροβιακού πληθυσμού.

• Εναέριο και εδαφικό περιβάλλον

Η άριστη θερμοκρασία ανάπτυξης της ρίγανης κυμαίνεται από 18-22 °C με όρια ανάπτυξης από 4 έως 33 °C, ενώ το ριζικό της σύστημα σε καλά αναπτυγμένα φυτά αντέχει σε ακραίες θερμοκρασίες. Επιβιώνει και σε χαμηλά επίπεδα φωτισμού, αλλά για να επιτευχθεί υψηλή περιεκτικότητα σε αιθέρια έλαια, το φως είναι απαραίτητο.
Η ρίγανη συναντάται ως αυτοφυές φυτό σε μεγάλη ποικιλία εδαφών και κλιμάτων από παραθαλάσσιες έως ορεινές περιοχές, στη νησιώτικη και την ηπειρωτική Ελλάδα, σε πλούσια και φτωχά εδάφη. Αναπτύσσεται σε ποικιλία εδαφών, με καλή στράγγιση.

• Απαιτήσεις σε λίπανση και νερό

Δεν είναι φυτό απαιτητικό σε θρεπτικά στοιχεία καθώς έχει μικρές απαιτήσεις σε άζωτο, φώσφορο και κάλιο, με τη λίπανση να εφαρμόζεται στο τέλος φθινοπώρου έως τις αρχές του χειμώνα. Ο συνδυασμός των βασικών στοιχείων με επάρκεια ιχνοστοιχείων (πλήρης ισόρροπος λίπανση) δίνει πολύ καλύτερη παραγωγή.
Η ρίγανη αντέχει στην ξηρασία και μπορεί να καλλιεργηθεί ως ξηρικό είδος. Σε περίπτωση παρατεταμένης ξηρασίας, ιδίως την περίοδο της άνοιξης, ένα ή και δύο ποτίσματα είναι ωφέλιμα, αυξάνοντας την απόδοση, χωρίς να μειώνεται ιδιαίτερα η ποιότητα.

• Πολλαπλασιασμός ρίγανης

Η ρίγανη πολλαπλασιάζεται κυρίως με σπόρο ή με παραφυάδες και διαίρεση φυτών που λαμβάνονται από παλιές φυτείες. Μπορεί επίσης να πολλαπλασιασθεί με μοσχεύματα. Η εγκατάσταση της καλλιέργειας γίνεται τόσο το φθινόπωρο, όσο και την άνοιξη.

• Αποδόσεις και ποιοτικά χαρακτηριστικά

Η ποιότητα της ρίγανης καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από το συστατικό καρβακρόλη, που βρίσκεται στο ριγανέλαιο και κυμαίνεται από 70 έως 85%, ενώ σε αυτοφυείς πληθυσμούς, μπορεί να ξεπεράσει και το 90%. Πρέπει να σημειωθεί ότι η απόδοση σε ριγανέλαιο και το ποσοστό της καρβακρόλης έχουν σχέση με τον καλλιεργούμενο πληθυσμό, ποικιλία ή κλώνο, το κλίμα, το έδαφος, το υψόμετρο, καθώς και τις συνθήκες της καλλιέργειας (άρδευση, λίπανση κ.λπ.).
Η ρίγανη αποδίδει ικανοποιητικά από το τρίτο έτος και μετά φθάνοντας έως 300 κιλά στο στρέμμα (αρδευόμενη καλλιέργεια). Η περιεκτικότητα σε ριγανέλαιο είναι δυνατόν να φθάσει μέχρι και 7% με τον μέσο όρο να κυμαίνεται από 3 έως 4%.

• Κόστος εγκατάστασης και παραγωγής

Το κόστος εγκατάστασης μιας φυτείας ρίγανης εκτιμάται στα 220 €/στρέµµα στο οποίο συμπεριλαμβάνονται και οι δαπάνες του φυτωρίου. Σημειώνεται ότι λόγω της αργής βλάστησης του σπόρου οι εργασίες σε αυτό διαρκούν πολλούς µήνες (Οκτώβριος-µέσα Μαΐου). Στο κόστος παραγωγής, το μεγαλύτερο ποσοστό των δαπανών καταλαµβάνει το αναλώσιµο κεφάλαιο και ιδιαίτερα το κόστος καταπολέµησης των ζιζανίων.
Ακολουθεί το ενοίκιο της ξηρικής γης και η αµοιβή της ξένης µηχανικής εργασίας, κυρίως για τη συγκοµιδή. Το µέσο κόστος παραγωγής ανέρχεται στα 1,04 €/κιλό. Για να είναι βιώσιµη η καλλιέργεια, η τιµή πώλησης του προϊόντος θα πρέπει να είναι πάνω από 0,66€/κιλό, έτσι ώστε να µπορούν να καλυφθούν οι µεταβλητές δαπάνες παραγωγής του προϊόντος.